Khuyến học không phải là tác phẩm đồ sộ và sâu sắc nhất của ông nhưng lại là tác phẩm có ảnh hưởng sâu rộng nhất đến công chúng Nhật Bản. Khi mới đựơc in lần đầu, cuốn sách này có một số lượng ấn bản kỷ lục là 3,4 triệu bản, trong khi dân số Nhật Bản thời đó chỉ khoảng ba mươi lăm triệu người. Chỉ riêng điều đó đã cho thấy đây thực sự là cuốn sách gối đầu giường của mọi người dân Nhật trong thời kỳ Duy Tân. Kể từ năm 1942 đến năm 2000, riêng nhà xuất bản Iwanami Bunko cũng đã tái bản đến bảy mươi sáu lần.
Nội dung sách khuyến học
Trong cuốn sách này, Fukizawa Yukichi đề cập tinh thần cơ bản của con người và mục đích thực thụ của học vấn. Với các chương viết về sự bình đẳng, quyền con người, ý nghĩa của nền văn học mới, trách nhiệm của nhân dân và chính phủ trong một quốc gia pháp trị… khuyến học đã làm lay chuyển tâm lý người Nhật Bản dưới thời Minh Trị.
Với tuyên ngôn “trời không tạo ra người đứng trên người và cũng không tạo ra người đứng dưới người”, Fukuzawa Yukichi đã gây kinh ngạc và bàng hoàng – như “không tin vào tai mình” – cho đa số người Nhật Bản vốn bị trói buộc bởi đẳng cấp, thân phận, quen phục tùng phó mặc và e sợ quan quyền suốt hàng trăm năm dưới chính thể phong kiến Mạc phủ. Ông khẳng định mọi người sinh ra đều bình đẳng và nếu có khác biệt là do trình độ học vấn.
Phê phán của Fukuzawa Yukichi
Về học vấn, Fukuzawa Yukichi phê phán lối học “từ chương” và nhấn mạnh Nhật Bản phải xây dựng nền học vấn dựa trên “thực tế”. Nền học vấn thực học phải gắn liền với cuộc sống hằng ngày, phải dựa trên tinh thần khoa học, tinh thần độc lập, tính thực dụng. Việc tiếp thu văn minh phương Tây phải có chọn lọc.
Quan điểm xuyên suốt cuốn sách là “làm thế nào để bảo vệ nền độc lập Nhật Bản” trong bối cảnh các cường quốc phương Tây đang muốn biến toàn bộ châu Á thành thuộc địa.
Các phần trong khuyến học
“Khuyến học” gồm 17 phần, chủ yếu nói về vấn đề học vấn của người dân Nhật Bản. Cuốn sách này được viết ra nhằm kêu gọi người dân Nhật Bản thời vua Minh Trị hãy quan tâm và chú ý đến học thức, vận động tất cả mọi người đi học. Tác giả cho hay, “Trời không tạo ra người đứng trên người”, “Mọi người sinh ra đều bình đẳng, nếu có khác biệt là do học vấn”, người dân Nhật Bản nên “học những môn thực dụng cho cuộc sống hàng ngày”, học hỏi và tiếp thu có chọn lọc văn hóa phương Tây, có trách nhiệm với đất nước, tôn trọng luật pháp,…
Không chỉ vì cho bản thân quần chúng nhân dân có một cuộc sống tốt đẹp mà còn phát triển đất nước Nhật sánh ngang với các quốc gia châu Âu-Mỹ, có như vậy mới giữ gìn hòa bình và xã hội ổn định cho toàn thể người dân và quốc gia Nhật Bản. Tuy những câu chữ, lời văn nhẹ nhàng, súc tích nhưng cũng rất mạnh mẽ, dứt khoát thể hiện thái độ quyết liệt của tác giả đối với vấn đề học vấn của người Nhật và vận mệnh của đất nước.
Người dân Nhật Bản ai cũng có 1 quyển
Cuốn sách này đã trở thành thứ mà bất kỳ người dân Nhật Bản nào cũng phải có. Chính nó đã thay đổi suy nghĩ, nhận thức của người Nhật thời bấy giờ, cải cách các lề thói, phong tục tập quán phong kiến Mạc phủ xưa cũ, giúp họ từng bước phát triển mạnh mẽ và vượt trội hơn so với nhiều quốc gia châu Á khác.
Công cuộc cải cách Minh Trị cùng với tinh thần bất khuất của người dân xứ sở phù tang đã làm nên một đất nước Nhật Bản phồn thịnh, văn minh, hiện đại, ngang hàng các cường quốc khác trên thế giới như ngày nay.
Về tác giả
Người đóng góp công lao lớn nhất trong nền giáo dục của Nhật Bản chính là Fukuzawa Yukichi, cũng chính là tác giả cuốn “Khuyến học” này. Ông xuất thân từ Nho học, nhưng lại sớm nhận biết được tư tưởng tiến bộ của các nước phương Tây. Từ đó, ông bắt tay vào học tiếng Hà Lan, rồi tiếng Anh. Sau đó, ông có cơ hội đặt chân đến Mỹ, một số nước châu Âu khác và tiếp cận với văn hóa, sự phát triển của họ.
Về nước, ông đã tham mưu cho vua Minh Trị việc kêu gọi tất cả người dân Nhật Bản phải đi học, bản thân ông cũng thành lập trường đại học Keio để giảng chữ, viết sách để truyền học thức, tư tưởng tới mọi người. Những cuốn sách và tư tưởng của ông không chỉ mới mẻ và cấp tiến so với thời đó mà còn cho tới tận bây giờ, nó vẫn rất tiến bộ và đúng đắn. Vì lẽ đó, hình ảnh của ông ngày nay được in trên tờ tiền có mệnh giá cao nhất của Nhật Bản – tờ 10,000 yên (1 man Nhật).
Thán phục đất nước Nhật Bản
Thực sự mà nói, nếu chưa tận mắt chứng kiến thì có lẽ mình cũng mãi chỉ biết rằng đất nước Nhật phát triển như thế này, như thế kia chứ không biết chính xác là như thế nào. Chuyến du lịch Nhật Bản vừa qua đã cho mình một cái nhìn mới mẻ về Nhật Bản, rằng họ thực sự rất rất phát triển, đời sống xã hội cao, dịch vụ siêu tuyệt vời. Ngoài ra, con người ở đất nước họ rất được tôn trọng nhân quyền, chế độ phúc lợi tốt, chất lượng cuộc sống cao hơn bên mình rất nhiều.
Mình ở nhà cứ nghĩ sống thế này là ổn rồi, ra nước ngoài mới biết rằng còn chưa bằng 1/10 người ta. Tất nhiên xã hội nào cũng có 2 mặt, dù vậy mình cũng không thể phủ nhận sự hiện đại và văn minh nơi đất nước Nhật Bản. Cho nên, mình mong người trẻ hãy thử một lần đọc cuốn sách “Khuyến học” này, đúc kết bài học cho bản thân, biết đâu có một ngày, Việt Nam chúng ta cũng phát triển được như đất nước Nhật Bản thì sao.
Reviews
There are no reviews yet.