Bá tử nhân thuộc họ Trắc bá, có tên khoa học là Thujae orietalis Semen. Loại cây này còn được biết đến với một số tên gọi khác như trắc bách diệp, cúc hoa, trắc bá tử nhân, bách thử nhân, bách thật, bá thực,…
Đặc điểm của cây bá tử nhân
Cây bá thực thường cao từ 3 – 5m, thân phân thành nhiều nhánh.
Lá cây dẹt, hình vẩy, mọc đối nhau, có màu xanh sẫm.
Quả có hình nón, được tạo nên bởi 6 – 8 vẩy dày úp vào nhau.
Hạt màu nâu sẫm, hình trừng hoặc bầu dục, dài từ 4 – 7mm, đường kính 1,5 – 3mm. Mặt ngoài của hạt màu trắng, hơi vàng hoặc vàng nâu nhạt, được phủ một lớp màng mỏng. Đáy hạt tròn tù, đỉnh hơi nhọn, có một chấm nhỏ màu nâu thẫm. Hạt bá tử nhân mềm, nhiều dầu, vị nhạt và có mùi thơm nhẹ.
Mùa cây bá thực vào tháng 9 – 10, mùa hoa sớm hơn khoảng tháng 4 – 5. Quả sau khi thu hái về đem phơi khô rồi xát bỏ vỏ ngoài, sau đó lấy nhân phơi thêm vài nắng cho khô. Khi dùng có thể để nguyên hoặc ép bỏ dầu.
Ở nước ta, loại cây này thường được trồng ở công viên hoặc đình chùa để làm cảnh.
Thành phần dược chất của cây bá tử nhân
Theo Y học cổ truyền, hạt cây bá thự có vị ngọt, cay, tính bình có tác dụng nhuận huyết mạch, bổ tâm tỳ.
Theo Y học hiện đại, trong cây bá thực có chứa một số dược chất sau:
Saponin: Có tác dụng giảm cholesterol, ngăn ngừa ung thư, tăng cuòng hệ miễn dịch và có vai trò như một chất chống oxy hóa,..
Chất béo, benzene, saponozit.
Tác dụng của cây bá tử nhân
Cây bá thực được dùng nhiều để chữa và điều trị một số loại bệnh. Dưới đây là một số tác dụng của cây bá thực mà người dùng nên biết.
Cây bá thực có tác dụng dưỡng tâm an thần. Những người hay bị mất ngủ, bệnh tâm hồi hộp, hay quên, ra nhiều mồ hôi có thể sử dụng loại cây này để điều trị.
Loại cây này còn giúp nhuận tràng, thông tiện, thường dùng trong các trường hợp bị táo bón, trĩ hoặc đại tiện ra máu.
Tác dụng của cây trắc bách diệp giúp an thần, dưỡng tâm
Cách dùng cây bá tử nhân hiệu quả
Cây bá thực từ xưa đã được coi là một vị thuốc quý, có tác dụng trị nhiều loại bệnh. Dưới đây là một số cách sử dụng cây bá thực hiệu quả mà người dùng có thể tham khảo.
Cách dùng cây bá tử nhân trị bệnh
Cách dùng cây bá tử nhân trị động kinh, đầy bụng, trẻ nhỏ khóc đêm
Khi mắc phải một trong số các bệnh như động kinh, đầy bụng, trẻ con hay khóc đêm có thể sử dụng cây bá thực để trị bệnh. Người dùng chỉ cần chuẩn bị một lượng vừa đủ bột cây bá thực trộn với nước cơm để uống. Cách dùng cây bá tử nhân trị suy nhược thần kinh, trí nhớ giảm
Chuẩn bị:
Bá thực: 20g.
Thục địa: 20g.
Câu kỷ, mạch đông, đương quy, phục thần, huyễn sâm: 12g mỗi loại.
Xương bồ, cam thảo: 4g mỗi loại.
Cách thực hiện: Tất cả đem sắc thành thuốc, uống hết trong ngày.
Cách dùng cây trắc bách diệp trị hồi hộp, mất ngủ
Chuẩn bị:
Bá tử nhân: 16g.
Toan táo nhân: 16g.
Viễn chí, ngũ vị tử: 8g mỗi loại.
Cách thực hiện: Tất cả đem sắc nước uống, sử dụng liên tiếp nhiều ngày sẽ đem lại hiệu quả.
Cách dùng cây trắc bách diệp trị rụng tóc
Những người bị rụng tóc do thần kinh suy nhược có thể sử dụng câ bá thực trị bệnh theo bài thuốc sau:
Chuẩn bị: Bá tử nhân và đưỡng quy mỗi loại 640g.
Cách thực hiện: Các vị thuốc đem tán bột rồi luyện với mật làm thành viên.
Cách dùng: Ngày uống 2 lần, mỗi lần 12g.
Cách dùng cây trắc bách diệp trị mồ hôi ra nhiều
Chuẩn bị:
Bá thực: 16g.
Bạch truật, ma hoàng căn, đảng sâm, hạ khúc, mẫu lệ: 12g mỗi loại.
Ngũ vị tử: 8g.
Mạch nhu: 16g.
Cách thực hiện:
Tất cả đem tán bột rồi trộn với táo nhục thành viên. Nếu không làm viên có thể sắc thành thuốc uống.
Cách dùng cây trắc bách diệp trị táo bón
Cây bá thực có tác dụng nhuận tràng nên thường dùng để trị táo bón ở người cao tuổi hoặc phụ nữ sau sinh. Những người mắc các bệnh trên có thể tham khảo 1 trong 2 bài thuốc sau để trị bệnh.
Bài thuốc 1:
Chuẩn bị bá thực, hỏa ma nhân, tùng tử nhân mỗi loại 10g.
Tất cả đem tán bột rồi trộn với mật, làm thành viên để uống.
Bài thuốc 2:
Chuẩn bị:
Bá tử nhân, hạnh nhân, trần bì mỗi loại 12g.
Đào nhân 20g
Tùng tử nhân, uất lý nhân 4g mỗi loại.
Cách thực hiện: Tất cả đem tán bột rồi làm thành các viên nhỏ.
Liều dùng: Dùng trước khi đi ngủ, ngày uống 2 lần, mỗi lần 4 – 8g hoặc uống 1 lần từ 6 – 8g.
Cách dùng trắc bách diệp trong làm đẹp
Ngoài chữa bệnh, hạt bá thực còn có tác dụng duy trì vẻ đẹp ở phụ nữ. Người dùng có thể thực hiện theo công thức sau:
Chuẩn bị: Bá thực và cúc hoa mỗi loại 30g.
Cách làm: Tất cả đem sao khô rồi tán thành bột.
Cách dùng: Mỗi lần dùng 14 – 18g hỗn hợp bôt trên pha với nước uống
Cách dùng cây bá tử nhân làm thực phẩm
Ngoài dùng làm thuốc, cây bá thực còn được chế biến thành nhiều món ăn bổ dưỡng khác. Người dùng có thể tham khảo cách chế biến một số món ăn với bá tử nhân dưới đây.
Món 1: Tim lợn hầm hạt bá thực dùng cho những người bị loại nhịp tim, hồi hộp, mất ngủ, lo âu, hay quên.
Chuẩn bị: 1 quả tim lợn và 30g hạt bá thực.
Cách làm: Tim lợn mua về móc màng ngoài, rửa sạch rồi rạch mở để cho hạt bá thực vào, sau đó dùng chỉ buộc lại. Hầm cách thủy cho đến khi tim và hạt bên trong chín nhừ, nêm nếm gia vị vừa ăn.
Món 2: Cháo bá tử nhân dùng điều trị táo bón, tim loạn nhịp, mất ngủ, lo âu
Chuẩn bị: 100g gạo tẻ, 10 – 15g hạt bá thực và một lượng mật ong vừa đủ.
Cách thực hiện: Gạo đem nấu cháo rồi cho hạt bá thực đã giã dập vào nấu cùng đến khi chín nhừ. Khi cháo gần được cho thêm chút mật ong vào khuấy đều, thấy cháo sôi lăn tăn thì tắt bếp.
Múc cháo ra bát và thưởng thức.
Đối tượng sử dụng cây bá tử nhân
Hạt cây bá thực có tính bình, vị ngọt nên được nhiều người dùng để chữa bệnh. Tuy nhiên, một số đối tượng sau đây không nên sử dụng loại hạt này:
Người bị tiêu chảy hoặc đại tiện lỏng: Hạt cây bá thực có tác dụng chữa táo bón, do đó nếu những người mắc tiêu chảy sử dụng loại hạt này sẽ khiến bệnh trở nặng hơn.
Người ít đờm.
