Viêm gan B cấp tính có thể xuất hiện triệu chứng hoặc không. Bệnh có nguy cơ dẫn đến viêm gan mạn tính, làm tăng nguy cơ tử vong do xơ gan và ung thư gan.
Viêm gan B do vi rút viêm gan B (Hepatitis B virus – HBV) gây ra, có tỷ lệ nhiễm cao nhất ở phía tây Thái Bình Dương và châu Á. Việt Nam là nước có tỷ lệ hiện mắc viêm gan B cao, ước tính 8,6 triệu người nhiễm vi rút viêm gan B. Trong đó, tỷ lệ nhiễm vi rút viêm gan B mạn tính khoảng 8,8% ở phụ nữ và 12,3% ở nam giới.
Viêm gan B có thể lây qua máu và dịch tiết. Cụ thể qua truyền máu hay sử dụng dụng cụ dính máu xuyên qua da, do quan hệ tình dục không an toàn hoặc do mẹ truyền sang con lúc sinh…
Thế nào là viêm gan B cấp tính?
Viêm gan B được gọi là cấp tính khi các triệu chứng lâm sàng, cận lâm sàng và sự tồn tại của siêu vi trong cơ thể chỉ diễn ra và kết thúc trong vòng 6 tháng. Hầu hết người trưởng thành khi bị nhiễm HBV không có triệu chứng nào trong giai đoạn viêm gan B cấp tính.
Viêm gan B cấp tính chia làm 4 giai đoạn:
Giai đoạn ủ bệnh: Từ 4 – 24 tuần
Giai đoạn khởi bệnh: Sốt nhẹ, mệt mỏi, chán ăn, nôn ói, đau vùng gan, có thể đau nhức cơ, đau đầu… Ngoài ra, còn có thể có hội chứng bệnh huyết thanh như nổi mề đay, phát ban, viêm khớp.
Giai đoạn toàn phát: Nước tiểu sậm màu, vàng da, vàng niêm mạc, kết mạc mắt. Lúc này, sốt giảm dần, rồi hết hẳn. Cơ thể mệt mỏi, ăn uống kém, rối loạn đi tiêu: táo bón hoặc tiêu chảy. Có thể diễn tiến nặng dẫn đến viêm gan tối cấp với biểu hiện suy chức năng gan gây rối loạn đông máu (xuất huyết da niêm, xuất huyết tiêu hóa…), rối loạn tri giác, có thể dẫn đến tử vong.
Giai đoạn hồi phục: Các triệu chứng viêm gan B cấp tính giảm dần, biến mất, bệnh nhân hồi phục sau 1 – 2 tháng. Hơn 90% người trưởng thành khỏe mạnh bị nhiễm vi rút viêm gan B sẽ hồi phục và loại bỏ hoàn toàn vi rút trong vòng sáu tháng.
Nguyên nhân gây ra viêm gan B cấp tính
Dù nhiễm viêm gan b cấp hay mạn tính thì nguyên nhân đều do virus viêm gan B (HBV) gây ra. Virus này được truyền từ người sang người qua máu, tinh dịch hoặc các chất dịch cơ thể khác. Nó không lây lan bằng cách hắt hơi hoặc ho.
Những cách phổ biến mà HBV có thể lây lan là:
Quan hệ tình dục. Bạn có thể bị viêm gan b cấp tính nếu bạn có quan hệ tình dục không an toàn với người bị nhiễm bệnh. Vi-rút có thể truyền sang bạn nếu máu, nước bọt, tinh dịch hoặc dịch tiết âm đạo xâm nhập vào cơ thể bạn.
Dùng chung kim tiêm. HBV dễ dàng lây lan qua kim và ống tiêm bị nhiễm máu. Do đó khiến bạn có nguy cơ mắc bệnh viêm gan B cao.
Mẹ cho con. Phụ nữ mang thai bị nhiễm HBV có thể truyền virut cho em bé trong khi sinh. Tuy nhiên, trẻ sơ sinh có thể được tiêm phòng để tránh bị nhiễm bệnh trong hầu hết các trường hợp. Bạn nên được xét nghiệm viêm gan B nếu bạn đang mang thai hoặc muốn mang thai.
Triệu chứng viêm gan B cấp tính
Người bệnh viêm gan b cấp tính có thể có các triệu chứng như:
Chán ăn, mệt mỏi
Nôn, buồn nôn
Vàng da
Đau tức vùng gan (phần bụng phía trên, bên phải)
Nước tiểu ít, sẫm màu
Phân bạc màu
Dựa vào các triệu chứng bệnh như trên, cùng với tiền sử bệnh nhân có truyền máu, tiêm chích, quan hệ tình dục không an toàn trong khoảng 6 tháng gần đây. Bác sĩ có thể yêu cầu làm thêm xét nghiệm máu để chẩn đoán chính xác (xét nghiệm AST, ALT, bilirubin, HBsAg,…)
Biến chứng viêm gan B cấp tính
Virus viêm gan B sau khi xâm nhập vào cơ thể sẽ nhân lên hoặc giảm đi tùy thuộc vào nhiều yếu tố (thời gian phát hiện bệnh, phản ứng miễn dịch của cơ thể,…). Từ đó, làm tình trạng bệnh trở nên trầm trọng hoặc được cải thiện. Cụ thể, tiên lượng bệnh như sau:
Tiến triển thành viêm gan tối cấp và tử vong do suy gan: Gây tổn thương tế bào gan nặng nề, dẫn tới suy gan cấp, thậm chí tử vong nếu không được điều trị kịp thời. Những trường hợp viêm gan b cấp tính tiến triển thành viêm gan tối cấp là rất hiếm, chỉ xảy ra ở tỷ lệ nhỏ (1%).
Phục hồi sau nhiễm trùng và tạo ra miễn dịch bảo vệ: Cơ thể loại bỏ virus viêm gan B sau vài tháng và tạo được miễn dịch bảo vệ suốt đời. Hiện nay vẫn chưa có thuốc chữa khỏi viêm gan B cấp mà chỉ có thuốc điều trị hỗ trợ.
Tiến triển thành viêm gan B mạn: viêm gan b cấp tính chuyển thành viêm gan B mạn tính khi cơ thể không loại bỏ virus gây bệnh. Hiện nay đã có thuốc kháng virus giúp điều trị hiệu quả viêm gan B mạn tính. Tuy nhiên, vì bệnh là mạn tính nên bệnh nhân vẫn cần khám theo dõi và sàng lọc ung thư gan định kỳ để phát hiện sớm các tổn thương gan hoặc các dấu hiệu bệnh chuyển nặng hơn. Việc làm này rất quan trọng vì nếu không được điều trị và theo dõi đúng cách, khoảng 1⁄4 người mắc viêm gan B mạn sẽ tử vong do xơ gan, ung thư gan hoặc suy gan.
Những việc nên làm để bảo vệ sức khỏe cho người bị viêm gan b cấp tính
Tiêm phòng vắc xin viêm gan B: viêm gan b cấp tính là tình trạng nhiễm trùng tại gan do một loại virus gây bệnh khác. Viêm gan B lây nhiễm qua đường miệng do thức ăn hoặc nước uống nhiễm virus. Người mắc viêm gan b cấp tính cũng cần được tiêm phòng viêm gan B để giảm nguy cơ gây hại thêm cho gan.
Hạn chế uống rượu bia và các chất hại gan: Uống rượu gây độc cho gan và có thể làm bệnh nhanh tiến triển sang xơ gan hoặc suy gan. Đồng thời người bệnh cũng nên trao đổi với bác sĩ về các thuốc đã và đang sử dụng vì một số thuốc có thể gây hại cho gan.
Dự phòng lây truyền sang người khác: Khi có vết thương hợ cần băng bó đúng cách, sử dụng bao cao su khi quan hệ tình dục, không dùng chung các vật dụng cá nhân có thể dính máu như dao cạo, bàn chải đánh răng… Đối với người bị tiểu đường, nên vệ sinh và bảo quản các thiết bị theo dõi đường huyết có thể dính máu, không để người khác chạm vào. Người bệnh cũng được không tham gia hiến máu, tạng, mô hoặc tinh trùng.
Các xét nghiệm thường được sử dụng trong theo dõi chức năng gan
Xét nghiệm men gan (ALT): Xét nghiệm thực hiện 6 tháng một lần. ALT tăng cao là một dấu hiệu chỉ điểm gan bị tổn thương. Nếu men gan bình thường thì có thể không cần làm thêm các xét nghiệm khác, trừ khi có biểu hiện xơ gan hoặc đang dùng hóa chất điều trị ung thư.
Xét nghiệm tải lượng vi rút bằng PCR (xét nghiệm HBV DNA): Xét nghiệm được thực hiện nhằm đo tải lượng vi rút trong máu. Nếu bệnh nhân có ALT cao, xét nghiệm tải lượng vi rút sẽ giúp khẳng định tổn thương gan có phải do virus viêm gan B gây ra hay không.
HBeAg và anti-HBe:
Xét nghiệm HBeAg nên được thực hiện sau khi có kết quả khẳng định viêm gan B mạn. HBeAg là dấu ấn đánh giá mức độ hoạt động của virus và gián tiếp phản ánh kết quả tải lượng vi rút trong máu. Nếu HBeAg(+), nên xét nghiệm lại hàng năm để theo dõi mức độ hoạt động của vi rút. Nếu HBeAg chuyển từ + sang – và xuất hiện anti-HBe là dấu hiệu đáp ứng điều trị tốt. Tuy nhiên, có sự xuất hiện anti-HBe không có nghĩa là bệnh nhân đã khỏi bệnh hoàn toàn và không cần tiếp tục điều trị. vì một số bệnh nhân mang virus viêm gan B thể đột biến không tạo ra HBeAg.
Số lượng tiểu cầu và albumin:
Số lượng tiểu cầu thấp (dưới 150,000 tế bào/mm3) kết hợp với mức albumin thấp (<=3.5 gm/dl) là các dấu hiệu gợi ý bệnh nhân có xơ gan và suy giảm chức năng gan.
Sinh thiết gan:
Là thủ thuật xâm lấn không nên chỉ định rộng rãi. Trong một số trường hợp nhất định, sinh thiết gan được thực hiện để đưa ra quyết định điều trị ở những bệnh nhân có men gan tăng nhẹ hoặc không liên tục. Nếu đã có đủ bằng chứng xác định bệnh thì chỉ định sinh thiết gan không được đưa ra.
