Dị ứng bột ngọt có thể là mối lo ngại của nhiều người. Tuy nhiên, tính đến thời điểm hiện tại, những nghiên cứu khoa học về vấn đề này vẫn còn hạn chế.
Từ lâu, mọi người đã sử dụng bột ngọt như một loại phụ gia thực phẩm nhằm tăng thêm hương vị món ăn. Tuy nhiên, không ít người cho rằng loại gia vị này có nguy cơ gây ra những triệu chứng và tác dụng phụ, chẳng hạn như dị ứng.
Tuy nhiên, một số khác lại cho rằng điều này chỉ là tin đồn không đáng tin cậy bởi vì các nghiên cứu lâm sàng về chủ đề này vẫn còn hạn chế. Vậy, dị ứng bột ngọt có thật hay không? Nếu có, bạn có thể điều trị như thế nào? Hãy cùng Hello Bacsi tìm hiểu qua bài viết sau nhé.
Bột ngọt là gì?
Monosodium glutamate (MSG) hay bột ngọt là một chất tăng hương vị thường được thêm vào trong ẩm thực châu Á, bao gồm cả Việt Nam. Thực phẩm chế biến sẵn hoặc đóng hộp thường chứa nhiều gia vị này.
Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) đã phân loại bột ngọt là thành phần thực phẩm “thường được công nhận an toàn”. Tuy nhiên, việc có nên sử dụng bột ngọt vẫn còn gây nhiều tranh cãi. Vì lý do này, nếu trong sản phẩm chứa bột ngọt, FDA yêu cầu nhà sản xuất phải liệt kê thành phần này trên nhãn dán.
Bột ngọt đã được sử dụng làm phụ gia thực phẩm từ nhiều thập kỷ trước. Tuy nhiên trong những năm qua, FDA đã nhận được nhiều báo cáo về các phản ứng tiêu cực của người dùng đối với thực phẩm có chứa bột ngọt. Những phản ứng phức tạp này, tạm gọi là hợp chứng MSG, thường bao gồm:
Đau đầu
Đỏ mặt
Đổ mồ hôi
Sưng mặt
Tê, ngứa hoặc nóng rát ở mặt, cổ và các khu vực lân cận
Nhịp tim đập nhanh
Tức ngực
Buồn nôn
Suy nhược cơ thể
Tuy nhiên, cho đến thời điểm hiện tại, các nhà nghiên cứu vẫn chưa tìm thấy bất kỳ bằng chứng khoa học rõ ràng nào về mối liên hệ giữa bột ngọt và các triệu chứng trên. Mặt khác, họ cũng thừa nhận trên thế giới có một tỷ lệ nhỏ những người có khả năng bị dị ứng bột ngọt.
Dị ứng bột ngọt: Thực hư ra sao?
Dị ứng bột ngọt có thể là mối bận tâm của không ít người. Tuy vậy, nhiều năm qua, hầu như chưa có nghiên cứu nào chứng minh được mối liên hệ giữa bột ngọt và các phản ứng dị ứng nghiêm trọng. Mặc dù một số người cho biết cơ thể họ sinh ra phản ứng tiêu cực sau khi tiêu hóa thực phẩm có bột ngọt, nhưng hiện nay, các chuyên gia chỉ có vài bằng chứng về vấn đề dị ứng bột ngọt, bao gồm:
Năm 2014: Một nghiên cứu khác trên động vật tiết lộ rằng hấp thụ nhiều bột ngọt có thể ảnh hưởng đến sức khỏe, bao gồm cả trầm cảm, do sự thay đổi hàm lượng serotonin. Đây là hoạt chất dẫn truyền thần kinh trong não, chịu trách nhiệm điều chỉnh tâm trạng và cảm xúc.
Ngoài ra, cũng vào năm này, Viện Nghiên cứu Dinh dưỡng Lâm sàng đã đưa ra mối liên hệ giữa bột ngọt và phản ứng dị ứng trong một nhóm nhỏ những người mắc bệnh phát ban mãn tính. Phần lớn những báo cáo này liên quan đến các triệu chứng nhẹ, chẳng hạn như: ngứa da, đau đầu và nóng rát ở ngực.
Năm 2015: Một thông tin đã được công bố rộng rãi rằng tiêu thụ bột ngọt lâu dài ở động vật có nguy cơ gây tổn thương thận.
Năm 2016: Các nhà nghiên cứu đã nhận thấy bột ngọt có thể tác động tiêu cực đến vật liệu di truyền của tế bào sống và cả tế bào lympho, một loại bạch cầu.
Theo nghiên cứu
Một số chuyên gia cũng cho rằng hấp thụ một lượng lớn bột ngọt có khả năng gây ra những triệu chứng khó chịu như trên. Tuy nhiên, hầu hết nhà hàng cũng như nhà sản xuất thực phẩm dường như không bao giờ sử dụng bột ngọt đạt đến số lượng đó.
Sau khi xem xét lại các bằng chứng vào năm 1995, Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ đã đánh giá bột ngọt là gia vị an toàn, tương tự muối hay tiêu. Một đánh giá khác vào năm 2009 công bố trên tạp chí Dị ứng Lâm sàng và Thử nghiệm cũng đã kết luận tương tự.
Tuy nhiên, sự an toàn của bột ngọt vẫn có ngoại lệ: đó là trẻ em. Một nghiên cứu vào năm 2011 tại Trung tâm Thực hành, Nghiên cứu và Dinh dưỡng đã đưa ra giả thiết về mối liên hệ giữa bột ngọt và trẻ nhỏ bị viêm da. Tuy nhiên, giả thiết này cần tiến hành nhiều nghiên cứu chuyên sâu hơn trước khi có thể công bố rộng rãi.
Triệu chứng và chẩn đoán dị ứng bột ngọt
Một số người dị ứng bột ngọt có thể bắt gặp một số dấu hiệu dưới đây:
Đau đầu
Nổi mề đay
Sổ mũi hoặc nghẹt mũi
Đau ngực nhẹ
Đỏ mặt
Cảm giác tê rát trong khoang miệng
Sưng mặt
Đổ nhiều mồ hôi
Buồn nôn
Rối loạn tiêu hóa
Trầm cảm
Mệt mỏi
Trong vài tình huống hy hữu,
một số triệu chứng nghiêm trọng hơn có thể xuất hiện, bao gồm:
Tức ngực
Nhịp tim đập nhanh
Khó thở
Cổ họng sưng tấy
Sốc phản vệ
Nếu nghi ngờ bạn bị dị ứng bột ngọt, bác sĩ có thể hỏi về việc liệu bạn đã dùng bất kỳ thực phẩm chứa bột ngọt nào trong vòng hai giờ qua. Nhịp tim nhanh hoặc bất thường cùng với khó thở là các dấu hiệu điển hình có thể xác nhận dị ứng bột ngọt.
Bạn có thể điều trị dị ứng bột ngọt như thế nào?
Hầu hết các phản ứng dị ứng bột ngọt đều nhẹ và có thể tự khỏi mà không cần đến sự can thiệp y tế. Tuy nhiên, đối với những biểu hiện nghiêm trọng hơn, chẳng hạn như sốc phản vệ, sẽ cần điều trị khẩn cấp bằng một mũi tiêm epinephrine (adrenaline).
Bạn nên đến bệnh viện ngay lập tức để cấp cứu nếu gặp một trong các triệu chứng sau:
Khó thở
Môi hoặc cổ họng sưng tấy
Tim đập nhanh
Tức ngực
Phương pháp điều trị dị ứng bột ngọt tốt nhất là loại bỏ những thực phẩm chứa loại gia vị này ra khỏi thực đơn hàng ngày của bạn. Tuy nhiên, theo nhiều chuyên gia, bột ngọt tự nhiên có thể tồn tại trong hầu hết thực phẩm. Ngoài ra, liều lượng của chất này tương đối cao ở nhóm thực phẩm giàu protein, ví dụ như:
Thịt đỏ hoặc gia cầm
Phô mai
Cá
Việc dán nhãn cảnh báo chỉ dành cho trường hợp bổ sung bột ngọt như một loại gia vị. Thông thường, nó sẽ được để dưới dạng công thức monosodium glutamate.
Những thực phẩm dễ gây bị ứng bột ngọt
Do đó, nếu bạn cho rằng bản thân thuộc trường hợp dị ứng bột ngọt, hãy tránh xa thực phẩm đóng gói và chế biến sẵn. Thay vào đó, hãy cố gắng chọn dùng thực phẩm tươi sống. Một số thực phẩm sau bạn cũng nên tránh xa, bao gồm:
Thịt khô
Các chiết xuất từ thịt
Nước dùng gia cầm
Protein thủy phân dùng làm chất kết dính, nhũ hóa hoặc tăng cường hương vị món ăn
Maltodextrin, một loại phụ gia thực phẩm
Tinh bột biến tính
Đối với các loại thực phẩm trên, nhãn dán của chúng thường đề cập đến khô bò, khô gà, protein thủy phân…
Triển vọng
Trong quá khứ, nhiều người cho rằng dị ứng bột ngọt chỉ xảy ra ở một phần nhỏ dân số thế giới. Ngày nay, nhiều nghiên cứu cho thấy tình trạng này có thể phát triển rộng hơn. Hãy cố gắng hạn chế những thực phẩm chứa hoạt chất này nếu bạn nghi ngờ bản thân bị dị ứng với bột ngọt.
Bạn có thể chỉ cảm thấy hơi khó chịu và dễ bị rối loạn tiêu hóa những loại thực phẩm này. Tuy nhiên, trong một số trường hợp hiếm hoi, dấu hiệu nghiêm trọng có nguy cơ phát sinh.
Nếu bạn đã từng trải qua hợp chứng MSG hoặc có xu hướng bị dị ứng, hãy cố gắng hạn chế tiêu thụ bột ngọt cho đến khi có nghiên cứu thêm xác nhận độ an toàn của gia vị này. Bạn cũng có thể tự kiểm tra phản ứng của mình bằng cách áp dụng chế độ ăn loại trừ. Phương pháp này bao gồm loại bỏ một số thực phẩm ra khỏi chế độ ăn uống thường ngày rồi sau đó thêm chúng vào lại. Trong suốt quá trình thử nghiệm, bạn hãy chú ý đến những phản ứng mà cơ thể biểu hiện. Điều này có khả năng giúp bạn xác định chính xác những chất gây dị ứng.
Trong trường hợp nghiêm trọng, bác sĩ sẽ tiêm epinephrine cho bạn và yêu cầu thực hiện chế độ ăn uống nghiêm ngặt, bao gồm không sử dụng thực phẩm đóng hộp hoặc chế biến sẵn.
