Bệnh OCD (Obsessive-Compulsive Disorder) hay còn gọi là chứng rối loạn ám ảnh cưỡng chế có thể khiến bạn trở thành một người siêu sạch sẽ, siêu kỹ càng và siêu khó khăn! Vậy những dấu hiệu của bệnh OCD là gì?
Cũng giống như nhiều căn bệnh tâm lý khác, nhiều người trong chúng ta vẫn còn thờ ơ với căn bệnh rối loạn ám ảnh cưỡng chế ngay cả khi bản thân có những biểu hiện khác thường. Làm sao bạn có thể sớm tự nhận biết các dấu hiệu của bệnh OCD khi đây là một vấn đề sức khỏe tâm lý cần có sự giúp đỡ của bác sĩ?
Tiến sĩ Jeff Szymanski (Mỹ), Giám đốc điều hành của tổ chức International OCD Foundation (Tổ chức OCD Quốc tế) cho biết không có bài kiểm tra OCD nào dễ dàng nhận biết vì còn phụ thuộc vào các mức độ của bệnh. Tuy nhiên, bạn có thể tham khảo 10 dấu hiệu sau đây để nhận biết sớm bệnh rối loạn ám ảnh cưỡng chế.
Thói quen rửa tay quá kỹ là biểu hiện rối loạn ám ảnh cưỡng chế
Nếu bạn luôn cảm thấy sợ bẩn và luôn rửa tay rất kỹ bằng dung dịch khử trùng thì có lẽ bạn đang bị ám ảnh bởi vi trùng. Đây là một trong nỗi ám ảnh phổ biến nhất của bệnh rối loạn ám ảnh cưỡng chế. Tuy nhiên, thói quen sạch sẽ này cũng có thể chỉ đơn giản là vì bạn muốn phòng ngừa bệnh truyền nhiễm.
Tiến sĩ Szymanski cho rằng những biểu hiện sau đây chứng tỏ bạn đang có dấu hiệu rối loạn ám ảnh cưỡng chế:
Bạn luôn nghĩ đến vi trùng hay mầm bệnh mỗi khi rửa tay.
Bạn có thói quen rửa tay nhiều lần và lau chùi kỹ từng móng tay.
Bạn sợ hãi mầm bệnh ở khắp mọi nơi một cách vô lý (ví dụ như sợ mắc bệnh HIV từ giỏ hàng ở siêu thị).
Người mắc bệnh OCD thường có đôi bàn tay thô ráp vì rửa tay quá nhiều. Khi tâm lý bất ổn, họ sẽ càng chà rửa mạnh tay hơn đến mức có thể bong tróc da.
Nguyên tắc dọn dẹp nhà cửa
Bạn luôn có những nguyên tắc riêng mỗi khi dọn dẹp nhà cửa phải bắt buộc tuân theo? Đó có thể là dọn dẹp phòng 1 lần mỗi ngày, quần áo dơ không để quá 3 ngày, rác để đúng chỗ quy định ngoài cổng… Bạn kỳ vọng mọi ngóc ngách trong nhà đều phải sạch sẽ và không khí cần tinh khiết.
Nếu bạn có thể dành ra hàng giờ mỗi ngày chỉ để dọn dẹp nhà cửa thì đây là một dấu hiệu của bệnh rối loạn ám ảnh cưỡng chế:
Bạn không thể bỏ qua việc dọn dẹp ngay cả khi người mệt mỏi.
Bạn luôn cảm thấy lo lắng vi trùng xuất hiện khắp nơi trong nhà.
Bạn trang bị nhiều dụng cụ vệ sinh để làm sạch căn nhà một cách tuyệt đối.
Rối loạn ám ảnh cưỡng chế luôn làm bạn có cảm giác cần phải kiểm tra
Bạn thường làm xong một việc nhưng vẫn quay đi quay lại kiểm tra nhiều hơn 3 lần? Cảm giác thôi thúc cần phải kiểm tra có thể do bạn có tính cách cẩn trọng, song đồng thời cũng là một dấu hiệu của bệnh rối loạn ám ảnh cưỡng chế. Cảm giác này tác động đến 30% người mắc chứng rối loạn ám ảnh cưỡng chế, có thể xuất phát từ nỗi sợ hãi sự vô trách nhiệm.
Bạn nên lưu ý nếu thấy bản thân có những dấu hiệu bệnh OCD sau đây:
Bạn thường đi trễ vì loay hoay kiểm tra điện, nước hay ổ khóa nhà.
Bạn có xu hướng kiểm tra một việc mình mới làm xong nhiều hơn 3 lần.
Bạn hay bị trễ deadline vì luôn kiểm tra mọi thứ rất nhiều lần nên tốn nhiều thời gian.
Người bệnh OCD thường rất kỹ càng khi làm bất cứ công việc gì. Điều này giúp công việc giảm thiểu sai sót nhưng cũng gây ra tình trạng mệt mỏi.
Rối loạn ám ảnh cưỡng chế gây nỗi ám ảnh về những con số
Một số người luôn chú ý đến con số khi làm việc, thích đếm bậc thang… Thậm chí, một số người còn tin tưởng vào những con số may mắn như số 7, số 9 hoặc sợ hãi những con số như tầng số 4 hay thứ Sáu ngày 13. Xét về khía cạnh tâm linh, nhiều người còn thích chọn những “con số may mắn” theo con giáp, phong thủy… Vậy khi nào mới là dấu hiệu của bệnh rối loạn ám ảnh cưỡng chế?
Để xác định bạn có mắc bệnh OCD với nỗi ám ảnh con số hay không, bạn có thể xem xét các cấu hiệu sau đây:
Bạn gây phiền phức cho người khác vì yêu cầu họ phải nghiêm túc với những con số.
Bạn luôn đếm số mọi thứ như số lượng đầu việc, các mục tiêu, số người trong phòng…
Bạn sẽ cảm thấy bất an hay lo lắng khi gặp phải những con số mà bạn cho là không may mắn.
Người rối loạn ám ảnh cưỡng chế có khả năng tổ chức rất tốt
Những ai mắc bệnh rối loạn ám ảnh cưỡng chế thường là người cầu toàn nên có khả năng tổ chức đáng nể. Họ không những quan tâm đến từng chi tiết nhỏ mà còn bị ám ảnh bởi tính đối xứng của mọi thứ xung quanh. Tiến sĩ Szymanski cho biết: “Mọi thứ phải mang đến cảm giác ổn, nhìn cân đối và đúng số lượng”.
Bên cạnh những ưu điểm vượt trội về khả năng tổ chức, sự cầu toàn có thể gây ra một số vấn đề sau đây cho người bệnh OCD:
Bạn không thể nghỉ ngơi vì muốn phải hoàn thành xong công việc.
Bạn khiến người khác khó chịu vì sự cầu toàn quá tiểu tiết của bản thân.
Bạn có thể làm chậm tiến độ vì tập trung nhiều vào những quy trình phức tạp.
Khi mắc bệnh OCD, bạn sẽ phù hợp với những công việc đòi hỏi có tính tỉ mỉ và sự cẩn trọng như biên tập viên, bác sĩ phẫu thuật…
Nỗi sợ hãi phóng đại về bạo lực
Bất cứ ai cũng có thể sợ hãi bạo lực, song bạn cần phân biệt được mức độ như thế nào là “phóng đại”. Nếu bạn né tránh đám đàn ông đánh nhau trên đường phố thì là bình thường. Tuy nhiên, nếu bạn không dám ra công viên vào sáng sớm để tập thể dục vì tưởng tượng cảnh sẽ gặp yêu râu xanh hay trộm cướp thì đây có thể là dấu hiệu của bệnh rối loạn ám ảnh cưỡng chế.
Sau đây là một số nỗi sợ ám ảnh mà bạn có thể trải nghiệm khi mắc bệnh OCD:
Sợ hãi bị người thân bạo hành khi làm một điều gì đó sai lầm hoặc có lỗi.
Sợ hãi con mình đi học bị bạn bè bắt nạt, cô giáo đánh đòn hay gặp kẻ xấu.
Sợ hãi bị người khác đánh đập hay xâm hại tình dục mỗi khi ra đường lúc vắng người.
Những ý nghĩ ám ảnh về tình dục
Bạn có bao giờ nghĩ về cảnh giường chiếu nóng bỏng với một người không phải người yêu hay bạn đời của mình? Ham muốn tình dục là bản năng bình thường của con người. Tuy nhiên, nếu bạn thường nghĩ đến những tình huống quan hệ mà bản thân không mong muốn thì có thể bạn đang có dấu hiệu bệnh rối loạn ám ảnh cưỡng chế.
Nỗi ám ảnh về tình dục có thể biểu hiện qua những ý nghĩ quan hệ với các đối tượng sau đây:
Bạn quan hệ với một ai đó hấp dẫn nhưng không hề quen biết.
Bạn quan hệ với trẻ em hoặc người có cùng giới tính với mình.
Bạn quan hệ với một người đồng nghiệp hay khách hàng trong công ty.
Cảm giác dằn vặt về các mối quan hệ
Khi yêu mến một ai đó, bạn sẽ có xu hướng quan tâm đến suy nghĩ và cảm xúc của họ nhiều hơn. Tuy nhiên, nếu bạn thường xuyên cảm thấy dằn vặt sợ làm người khác tổn thương hay gây tổn hại đến họ thì đây cũng là một dấu hiệu của bệnh rối loạn ám ảnh cưỡng chế. Bạn bị ám ảnh đến mức chỉ nóng lòng muốn biết suy nghĩ của đối phương càng sớm càng tốt để có thể cảm thấy thoải mái hơn.
Cảm giác không chắc chắn sẽ khiến bạn ăn ngủ không yên, nhất là trong các tình huống sau đây:
Bạn vừa nói nặng lời với đồng nghiệp hoặc xung đột với cấp trên.
Bạn làm một điều sai lầm đối người khác nhưng không biết làm sao để sửa lỗi.
Bạn cảm thấy bất an khi yêu, lớn tiếng với người thân trong gia đình, thậm chí vô tình xúc phạm họ.
Bản chất của các mối quan hệ là phụ thuộc vào cảm xúc mà điều này rất khó nắm bắt nên người bệnh OCD có tính cách hướng nội sẽ lại càng dằn vặt nhiều hơn.
Niềm kỳ vọng vào sự bảo đảm
Một cách mà người bệnh rối loạn ám ảnh cưỡng chế thường áp dụng để tìm kiếm sự bảo đảm là luôn hỏi ý kiến mọi người xung quanh về vấn đề của mình. Nếu mắc chứng bệnh tâm lý này, bạn sẽ luôn hoài nghi về những lựa chọn của mình. Vì thế, bạn có xu hướng kỳ vọng người khác sẽ có thể giúp mình cảm thấy an tâm hơn.
Hãy cùng xem bạn có các dấu hiệu của bệnh OCD khi kỳ vọng sự bảo đảm không nhé:
Bạn không ký bất cứ một văn bản nào nếu chưa đọc kỹ từng điều kiện và quyền lợi.
Bạn hỏi rất nhiều người trước khi quyết định một việc quan trọng trong cuộc đời mình.
Bạn muốn người yêu hay bạn đời mình phải đảm bảo đầy đủ điều kiện mới kết hôn hay chuẩn bị sinh con.
Bạn ghét nhìn thấy mình trong gương
Đây là một dấu hiệu bệnh rối loạn ám ảnh cưỡng chế có liên quan đến hội chứng mặc cảm ngoại hình BDD (Body dysmorphic disorder). Khi mắc hội chứng này, bạn sẽ cực kỳ ghét soi gương vì luôn có cảm giác mình “xấu từ đầu đến chân”. Đặc biệt, bạn còn lo lắng về sự sạch sẽ của cơ thể mình.
Bạn nên lưu ý nếu thấy mình có những dấu hiệu sau đây:
Bạn không tin những lời khen của mọi người về ngoại hình của bạn.
Bạn không dùng gương hoặc cảm thấy rất miễn cưỡng mỗi khi soi gương.
Bạn cho rằng mình là người kém may mắn vì ngay từ khi sinh ra đã không được đẹp.
Các dấu hiệu của bệnh rối loạn ám ảnh cưỡng chế thường bắt đầu bằng những biểu hiện nhỏ từ thói quen hàng ngày. Khi bạn gặp các khủng hoảng tâm lý hoặc nhiều vấn đề tiêu cực, bệnh OCD sẽ ngày càng trầm trọng.
Những ai có người thân mắc bệnh OCD hoặc các vấn đề sức khỏe tâm lý như trầm cảm hoặc rối loạn lo âu cũng sẽ dễ mắc bệnh OCD hơn.
Nhiều người vẫn thường gắn “bệnh OCD” cho những ai thích dọn dẹp mọi thứ sạch sẽ, kiểm tra kỹ từng chi tiết chi li hay thu xếp đồ đạc gọn gàng. Thực tế, chứng rối loạn ám ảnh cưỡng chế này có tác động đến cuộc sống hàng ngày nhiều hơn bạn tưởng. Nếu phát hiện bản thân có những dấu hiệu của bệnh OCD, bạn nên tìm đến bác sĩ tâm lý để tìm cách điều trị hiệu quả nhé!
