Viêm gan B được coi là “sát thủ thầm lặng” bởi bệnh ít triệu chứng nhưng để lại nhiều hệ lụy cho cơ thể, thậm chí tử vong và hiện chưa có cách điều trị khỏi hoàn toàn. Dù nguy hiểm như vậy nhưng còn rất nhiều người mơ hồ về nguyên nhân, triệu chứng, cách điều trị căn bệnh này. Vì thế, hãy tìm hiểu ngay trước khi quá muộn.
Bệnh viêm gan B là bệnh gì?
Bệnh viêm gan B là một bệnh nhiễm khuẩn ở gan và gây ra bởi vi rút viêm gan B. Khi nhiễm vi rút lần đầu, người nhiễm có thể bị bệnh cấp tính và có thể biểu hiện triệu chứng lâm sàng từ nhẹ đến nặng. Một số người có khả năng chống lại bệnh viêm gan và “làm sạch” được vi rút trong cơ thể. Số còn lại thì phải sống với bệnh viêm gan cả đời (mạn tính). Theo thời gian, người nhiễm bệnh viêm gan này mạn tính sẽ dẫn đến các biến chứng sức khỏe nghiêm trọng như xơ gan hoặc ung thư gan.
Những con số báo động về viêm gan B
Dù đã có vaccin dự phòng hiệu quả từ năm 1982 nhưng mỗi năm vẫn có khoảng 600.000 ca tử vong trên thế giới do viêm gan B. Theo ước tính của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), số người mắc viêm gan B mạn cao gấp 7 lần số người nhiễm HIV/AIDS. Nếu không được theo dõi và điều trị kịp thời, 1/4 số bệnh nhân bệnh viêm gan mạn sẽ tử vong do ung thư gan hoặc xơ gan.
Việt Nam là quốc gia có tỷ lệ viêm gan siêu vi cao nhất khu vực. Theo báo cáo của Cục Y tế Dự phòng (Bộ Y tế), viêm gan đã trở thành nguyên nhân đứng thứ 3 gây tử vong và gây ra gánh nặng bệnh tật rất lớn tại Việt Nam.
Trên thế giới
Tính đến ngày 18/7/2018, theo WHO, toàn thế giới có khoảng 257 triệu người nhiễm HBV (nhiễm HBV được định nghĩa là có kháng nguyên bề mặt viêm gan B HbsAg dương tính). Trong năm 2015, viêm gan B đã gây ra 887,000 ca tử vong mà chủ yếu là do các biến chứng của nó là xơ gan và ung thư biểu mô tế bào gan.
Tỉ lệ nhiễm virus bệnh viêm gan cao nhất: Tây Thái Bình Dương WHO (6.2%), châu Phi WHO (6.1%).
Tiếp theo là các khu vực: Đông Địa Trung Hải WHO (3.3%), Đông Nam Á WHO (2.0%), châu Âu WHO (1.6%), cuối cùng thấp nhất là châu Mỹ WHO (0.7%).
Nguyên nhân gây ra viêm gan B
Nguyên nhân dẫn đến bệnh viêm gan B là do gan bị virus viêm gan B tấn công. Virus bệnh viêm gan này xâm nhập vào cơ thể qua 3 con đường:
Lây truyền qua đường máu: qua các dụng cụ dính máu của người bệnh lây sang máu người lành như dụng cụ y tế không khử trùng tốt, châm cứu, xỏ tai, dùng chung bơm kim tiêm, dao cạo râu, bàn chải đánh rang, bấm móng tay… Virus HBV sống rất dai, thậm chí có thể tồn tại trong máu khô nhiều ngày nên nếu không tự bảo vệ bản thân thì khả năng nhiễm bệnh viêm gan này là rất cao.
Lây truyền từ mẹ sang con: Nếu người mẹ nhiễm virus HBV thì nguy cơ truyền bệnh cho con rất cao. Cụ thể, trong 3 tháng đầu của thai kì, tỷ lây nhiểm chỉ khoảng 1%. Người mẹ bị nhiễm ở 3 tháng giữa thì sẽ tăng lên 10% và sẽ lên đến 60 – 70% khả năng lây nhiễm nếu như mẹ mắc bệnh ở 3 tháng cuối cùng. Nguy cơ lây từ mẹ sang con sẽ ở mức cao nhất là 90% nếu sau khi sinh không có bất cứ biện pháp nào bảo vệ đứa bé.
Lây truyền qua đường tình dục: Việc quan hệ tình dùng không an toàn, không có biện pháp bảo vệ như dùng bao cao su cũng sẽ bị lây nhiễm từ người mang bệnh.
Cần lưu ý bệnh viêm gan này không lây truyền qua hô hấp (hơi thở, hắt hơi…), tiêu hóa (ăn uống) và tiếp xúc bình thường như nhiều người nhầm tưởng.
Những triệu chứng viêm gan B không thể bỏ qua
Bệnh viêm gan B có rất ít triệu chứng, đặc biệt bệnh viêm gan này giai đoạn đầu triệu chứng rất mơ hồ, dễ nhầm với bệnh khác, người bệnh thường tình cờ phát hiện ra khi kiểm tra sức khỏe hoặc đi hiến máu.
Ở thể lành mang virus hoặc thể ngủ yên thường không có triệu chứng. Vì thế, việc nhận biết các dấu hiệu của bệnh là rất quan trọng để tránh bỏ qua giai đoạn vàng điều trị và quan trọng hơn không để bệnh chuyển sang giai đoạn nặng. Dưới đây là một số triệu chứng viêm gan B thường gặp:
Cơ thể mệt mỏi:
Bệnh nhân viêm gan B thường thấy mệt mỏi không rõ nguyên nhân, có nhiều người tự nhiên mệt như hết cả hơi sức … Đây là triệu chứng khá thường gặp của người mắc bệnh viêm gan này.
Sốt báo:
Có nhiều người khi mới bị nhiễm virus viêm gan B thường có hiện tượng sốt nhẹ. Người nhiễm virus bệnh viêm gan này bị sốt là do khi virus tấn công làm tổn thương gan, khiến gan không thải hết được chất độc và chất độc bên trong dồn vào máu làm cơ thể bị sốt.
Rối loạn tiêu hóa:
Những người bệnh bệnh viêm gan này thường gặp triệu chứng rối loạn tiêu hóa như đầy bụng, buồn nôn, táo bón, một số người thấy bụng trướng….
Vàng da triệu chứng báo hiệu viêm gan B:
Vàng da là một trong những triệu chứng rõ ràng nhất của viêm gan B. Tuy nhiên khi bị vàng da tức là bệnh gan đã ở mức nghiêm trọng, cần đi khám ngay. Vì vậy, nếu bạn thấy vàng da bất thường, cần nghĩ tới trường hợp mình bị bệnh viêm gan này và đi khám ngay nhé.
Xuất huyết dưới da: Khi thấy có triệu chứng da xuất hiện ban xuất huyết hoặc chấm ứ máu hoặc mũi xuất huyết cần đi khám sức khỏe ngay bởi đây là một trong những triệu chứng biểu hiện mắc bệnh viêm gan này khá nặng.
Biến chứng khôn lường của viêm gan B
Nếu không điều trị kịp thời, viêm gan B có thể dẫn tới một số biến chứng nguy hiểm như:
Suy gan cấp:
là tình trạng tổn thương tế bào gan do virus tấn công ồ ạt, dẫn đến tình trạng cấp tính như bệnh lý não gan, suy đa tạng, rối loạn đông máu. Tỷ lệ tử vong đến 90% nếu không điều trị kịp thời hoặc không được ghép gan.
Xơ gan:
Virus HBV tấn công các tế bào gan khiến tế bào gan bị viêm, mô gan bị tổn thương và dần thay thế bằng các tổ chức xơ và làm xơ hóa lá gan.
Ung thư gan:
Người bị viêm gan B mạn tính có khả năng bị ung thư gan gấp 20 lần so với người không mắc bệnh. Ung thư gan rất khó điều trị và nguy cơ tử vong cao.
Bệnh não do gan:
Người bệnh nhân thường thấy khó chịu, bứt rứt, khó ngủ, trạng thái tâm thần không ổn định, mất định hướng về không gian và thời gian, dễ bị kích thích. Nặng hơn, người bệnh sẽ bị rối loạn tâm thần cấp tính, mê sảng rồi hôn mê sâu.
Tăng áp suất mạch môn:
Chức năng chính của gan là lọc máu. Song, khi virus viêm gan B tấn công gây mô xơ, các mô xơ mọc quanh tĩnh mạch gan sẽ xiết các mạch máu làm tăng áp xuất mạch môn và gây ra hàng loạt biến chứng như tích tụ dịch trong xoang phúc mạc, giãn tĩnh mạch thực quản và có thể tử vong nhanh chóng.
Chẩn đoán bệnh viêm gan B
Cấu trúc virus HBV
Không thể chẩn đoán phân biệt viêm gan B với các viêm gan siêu vi khác trên lâm sàng chỉ dựa vào triệu chứng lâm sàng.
Chẩn đoán xác định bệnh viêm gan này dựa vào kháng nguyên bề mặt HBsAg dương tính. WHO cũng khuyến cáo nên xét nghiệm sàng lọc viêm gan B với tất cả các đơn vị máu được hiến đề đảm bảo an toàn cho những người nhận máu.
Viêm gan B cấp tính:
Thể vàng da điển hình:
Tiền sử tiêm chích ma túy, truyền máu, các chế phẩm từ máu, quan hệ tình dục không an toàn trong 4 tuần đến 6 tháng.
Lâm sàng: có thể vàng da, mệt mỏi, chán ăn, buồn nôn, phân bạc màu, nước tiểu ít và sẫm màu, đau tức hạ sườn phải…
Cận lâm sàng: Tăng AST, ALT, bilirubin tăng cao (chủ yếu là bilirubin trực tiếp), HBsAg (+) hoặc (-) và anti-HBc IgM (+).
Thể lâm sàng khác:
Thể vàng da kéo dài:
Lâm sàng: Khá giống thể vàng da điển hình, có kèm ngứa (do tích tụ bilirubin dưới da kích thích các thụ cảm thể gây ngứa) và vàng da kéo dài hơn 6 tuần.
Cận lâm sàng: Tương tự thể vàng da điển hình.
Thể không vàng da:
Lâm sàng: Khá giống thể vàng da điển hình, nhưng không có vàng da.
Cận lâm sàng: Tăng AST, ALT, HBsAg (+) hoặc (-) và anti-HBc IgM (+).
Thể viêm gan tối cấp:
Lâm sàng: Lâm sàng của suy gan cấp kèm bệnh lý não gan.
Cận lâm sàng: Tương tự thể vàng da điển hình, có thêm giảm tiểu cầu, thời gian đông máu kéo dài.
Viêm gan B mạn tính
HBsAg (+) trong hơn 6 tháng hoặc HBsAg (+) và Anti-HBc typ IgG (+).
ALT và AST tăng liên tục trên 6 tháng hoặc liên tục từng đợt.
Có bằng chứng chứng minh tổn thương mô bệnh học tiến triển hoặc xơ gan (bằng sinh thiết gan…) không do nguyên nhân khác.
Những phương pháp nào dùng để điều trị viêm gan B?
Bạn nên gặp bác sĩ ngay sau khi bị phơi nhiễm virus viêm gan B để được tiêm huyết thanh miễn dịch bệnh viêm gan này. Tiêm huyết thanh trong vòng 12 tiếng sau khi phơi nhiễm có thể giúp bảo vệ bạn khỏi sự phát triển của virus bệnh viêm gan này. Nếu không được tiêm huyết thanh kịp thời bạn có thể bị viêm gan B cấp tính hoặc mãn tính.
Các phương pháp điều trị bệnh phụ thuộc vào việc bạn bị:
Viêm gan B cấp tính
Bạn có thể không cần chữa trị, bệnh có thể tự khỏi;
Bạn sẽ được chăm sóc tại nhà và chỉ nên hoạt động nhẹ nhàng. Nghỉ ngơi hợp lý từ 1 tới 4 tuần sau khi chẩn đoán bệnh sẽ có ích cho việc phục hồi bệnh. Trong khoảng thời gian này, bạn nên tránh tiếp xúc thân mật với người khác, có chế độ ăn nên cung cấp đủ calo, chất dinh dưỡng và nước cho cơ thể;
Ngoài ra, trong 2 tuần từ khi người bị bệnh viêm gan này nhiễm bệnh, cần phải tiêm huyết thanh kháng virus viêm gan B cho những người có quan hệ mật thiết với người bệnh.
Viêm gan B mãn tính
Bạn sẽ cần điều trị để giảm các nguy cơ mắc bệnh gan và ngăn chặn khả năng lây lan cho người khác. Các phương pháp điều trị bao gồm:
Các loại thuốc kháng virus như lamivudine (Epivir), adefovir (Hepsera), telbivudine (Tyzeka) và entecavir (Baraclude) có thể giúp chống lại virus viêm gan B và làm chậm khả năng gây tổn thương cho gan của chúng;
Interferon alfa-2b (Intron A): đây là một phiên bản tổng hợp của một hợp chất được cơ thể sản xuất ra để chống lại sự nhiễm trùng. Loại thuốc này chủ yếu được sử dụng cho người trẻ tuổi không muốn trải qua quá trình điều trị lâu dài, hoặc phụ nữ muốn mang thai;
Ghép gan: bác sĩ có thể đề nghị phương pháp này nếu gan bạn đã bị tổn hại quá nghiêm trọng. Phẫu thuật sẽ cắt bỏ phần gan bị tổn hại và thay vào bằng gan khỏe mạnh của người hiến tặng.
Chế độ sinh hoạt phù hợp
Những thói quen sinh hoạt nào giúp bạn hạn chế diễn tiến của viêm gan B?
Để hạn chế diễn tiến của bệnh viêm gan siêu vi B, bạn nên:
Nghỉ ngơi đầy đủ và có chế độ ăn uống phù hợp;
Dùng bao cao su khi quan hệ tình dục;
Tránh lây nhiễm cho người khác qua máu và dịch cơ thể bạn;
Gọi cho bác sĩ nếu các triệu chứng không biến mất từ 4 tới 6 tuần hoặc triệu chứng mới phát triển;
Hỏi bác sĩ về việc tiêm phòng viêm gan B cho gia đình và những người thân của bạn.
