Sỏi thận là bệnh đường tiết niệu thường gặp nhất. Sỏi có thể ở bất kỳ vị trí nào trong đường tiểu như thận, niệu quản, bàng quang và niệu đạo nam giới (niệu đạo nữ giới rất ngắn nên không tạo sỏi). Sỏi thận có biểu hiện khá đa dạng, từ việc âm thầm gây thận ứ nước không triệu chứng đến tình trạng đau quặn bụng phải đi cấp cứu.
Bệnh sỏi thận là bệnh gì?
Sỏi thận là những tinh thể rắn hình thành trong thận từ các chất trong nước tiểu. Quá trình này được gọi là quá trình tạo sỏi thận. Sỏi thận có thể nhỏ hoặc lớn đến vài cm. Những viên sỏi lớn lấp đầy bể thận và các ống mang nước tiểu từ thận đến bàng quang (niệu quản) được gọi là sỏi san hô. Bệnh sỏi thận có nhiều nguyên nhân và có thể ảnh hưởng bất kỳ phần nào của đường tiết niệu – từ thận đến bàng quang của bạn.
Những triệu chứng và dấu hiệu của bệnh sỏi thận là gì?
Khoảng một phần ba dân số bị sỏi thận, nhưng chỉ một nửa trong số này có triệu chứng. Tuy nhiên, ngay cả khi không có triệu chứng, những viên sỏi có thể gây ra nhiều vấn đề, chẳng hạn như nhiễm trùng và nghẽn dòng chảy nước tiểu. Khi những viên sỏi bị mắc kẹt trong niệu quản, các triệu chứng sẽ bắt đầu xuất hiện. Các triệu chứng thường gặp nhất là đau đớn dữ dội (cơn đau quặn thận) xuất hiện sau đó biến mất và thường di chuyển từ hông lưng (sườn) đến bụng dưới (bụng) và đến bìu . Những triệu chứng khác bao gồm: Đau lưng, đùi, bẹn, cơ quan sinh dục; Tiểu máu; Buồn nôn và nôn mửa; Ớn lạnh; Sốt; Cơn đauquặn thận thường xuyên; Đi tiểu gấp; Đổ mồ hôi. Bạn có thể gặp các triệu chứng và dấu hiệu khác không được đề cập. Nếu bạn có bất kỳ thắc mắc nào về các dấu hiệu bệnh, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ.
Khi thấy những dấu hiệu nào thì cần phải đi khám ngay?
Bạn cần đi khám bác sĩ nếu có những triệu chứng trên. Đặc biệt bạn phải tìm kiếm sự hỗ trợ y tế ngay nếu có các triệu chứng như: Cơn đau nghiêm trọng tới mức bạn không thể ngồi im; Cơn đau đi kèm buồn nôn và nôn mửa; Cơn đau đi kèm sốt và ớn lạnh; Nước tiểu có máu; Khó tiểu.
Nguyên nhân nào gây ra bệnh sỏi thận?
Những viên sỏi có thể hình thành nếu nước tiểu có chứa quá nhiều các hóa chất nhất định, chẳng hạn như canxi, axit uric, cystine hay sỏi struvite (một hỗn hợp của phosphate, magnesium và amoni). Chế độ ăn uống có lượng protein cao và uống quá ít nước có thể làm tăng nguy cơ bị sỏi thận. Khoảng 85% sỏi thận được hình thành từ canxi. Ngoài ra, còn có sỏi axit uric xảy ra thường xuyên hơn nếu có bệnh gút, sỏi struvite hình thành thường xuyên hơn trong nước tiểu bị nhiễm trùng (sỏi nhiễm trùng). Nguy cơ mắc phải
Những người nào thường dể mắc phải bệnh sỏi thận?
Sỏi thận là một bệnh khác phổ biến. Bất cứ ai cũng có thể mắc bệnh sỏi thận, tuy nhiên bệnh thường gặp ở người lớn tầm 40 tuổi trở lên. Bạn có thể hạn chế khả năng mắc bệnh bằng cách giảm thiểu các yếu tố nguy cơ. Hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để biết thêm thông tin chi tiết đối với trường hợp của bạn.
Những yếu tố nào làm tăng nguy cơ mắc sỏi thận?
Bạn sẽ có nguy cơ mắc bệnh này nếu bạn: Có người trong gia đình bị bệnh sỏi thận; Ăn quá nhiều muối hoặc đường; Béo phì; Bệnh hoặc phẫu thuật về đường tiêu hóa chẳng hạn như viêm ruột hoặc tiêu chảy mãn tính có thể làm thay đổi quá trình tiêu hóa từ đó ảnh hưởng khả năng hấp thụ canxi và nước của bạn; Mắc một số bệnh lý như nhiễm toan ống thận, cystinuria, cường cận giáp, nhiễm trùng đường tiết niệu và sử dụng một số loại thuốc điều trị nhất định.
Biến chứng sỏi thận
Nhiễm khuẩn tiết niệu
Trường hợp hay gặp khi viên sỏi dạng san hô nhiều cạnh sắc nằm ở thận, hoặc di chuyển từ thận xuống niệu quản, niệu đạo. Trong các trường hợp này, viên sỏi cọ vào niêm mạc thận, tiết niệu gây tổn thương tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển. Khi bị viêm đường tiết niệu, bạn thường sẽ thấy bị đái buốt, đái rắt, nước tiểu có màu hồng hoặc đỏ hoặc nâu, có mủ. Trường hợp viêm bàng quang thì bạn có thể đái đục cuối bãi.
Viêm bể thận cấp
Trường hợp nhiễm khuẩn bể thận nặng sẽ gây cơn viêm bể thận cấp. Đôi khi viêm bể thận cấp có thể do vi khuẩn đi ngược dòng từ niệu quản, gây các ổ viêm trên thận. Bệnh thường xảy ra đột ngột và nguy cấp: sốt cao, rét run, đau hông, thắt lưng một bên hoặc hai bên dữ dội, đái buốt đái rắt, đái mủ, nhiều trường hợp vô niệu. Viêm bể thận cấp nguy hiểm, khi có bất kỳ dấu hiệu nào ở trên, bạn cần đi bệnh viện ngay để được xử trí kịp thời.
Viêm bể thận mãn tính
Viêm bể thận mãn tính là hậu quả của viêm bể thận cấp tái đi tái lại nhiều lần hoặc kéo dài, dẫn đến tình trạng xơ hóa tổ chức kẽ thận, làm giảm chức năng tái hấp thu của thận. Lâu dài, xơ hóa cả cuộn mao mạch cầu thận, gây suy giảm chức năng lọc của thận.
Ứ nước bể thận
Tùy mức độ ứ nước mà mức độ nguy hiểm cũng sẽ khác nhau, thường xảy ra khi viên sỏi ở nhóm đài thận gây ứ nước một phần thận hoặc sỏi ở niệu quản gây ứ nước toàn thận và niệu quản. Khi đó thận, niệu quản bị giãn rộng, nếu kéo dài quá 6 tuần thì nhu mô thận khó có thể phục hồi, dù bạn có mổ thì thận cũng không thể co về như bình thường. Nguy hiểm hơn, khi ứ nước, tắc nghẽn, sẽ làm tăng áp lực lọc, từ đó làm tăng Prostaglandin gây co mạch thận, làm thận thiếu máu, nhiều ống thận sẽ bị teo và tủy thận bị hủy hoại.
Ứ mủ bể thận
Trong trường hợp viêm bể thận nặng, không phát hiện và điều trị kịp thời sẽ gây ứ mủ. Biến chứng này là một cấp cứu nội khoa nặng, có thể hủy hoại nhanh nhu mô thận. Ngoài biểu hiện của viêm bể thận cấp, bạn có thể sẽ thấy thận sưng to, sờ nhẹ có cảm giác đau.
Suy thận cấp
Nếu hai quả thận đều bị bế tắc cùng một lúc, bệnh nhân rất dễ rơi vào tình trạng không có một giọt nước tiểu nào cả, nếu kéo dài trong vài ngày có thể dẫn đến tử vong.
Suy thận mãn
Suy thận là hậu quả nghiêm trọng và nặng nề mà sỏi gây ra, các tổ chức nhu mô thận bị xơ hóa dần dần. Tình trạng suy thận sẽ xuất hiện, người bệnh sẽ phải cần đến các biện pháp tốn kém để duy trì sự sống như chạy thận nhân tạo hay ghép thận.
Vỡ thận
Vỡ thận có thể xảy ra khi thận bị ứ nước to, vách thận mỏng. Tuy nhiên, đây là trường hợp rất hiếm gặp.
Những tác hại bệnh sỏi thận
Tổn thương đường tiết niệu
Các tổn thương do sỏi niệu quản gây ra bao gồm: tổn thương dưới niêm mạc niệu quản, thủng niệu quản, nứt niệu quản, hẹp niệu quản, chảy máu.
Tắc niệu đạo
Nguyên nhân nào gây tắc niệu đạo? Đó chính là do các bệnh về hệ thống tiết niệu và ở các bộ phận khác gần niệu đạo như: các bệnh về thận (sỏi thận, u thận, chảy máu gây tụ máu), các bệnh về niệu đạo ( hẹp lỗ niệu đạo, hẹp niệu đạo, phì đại tuyến tiền liệt hoặc ung thư tuyến tiền liệt, tổn thương niệu đạo), các bệnh ở ngoài hệ thống tiết niệu gây tắc niệu đạo, các bệnh ở bàng quang và niệu quản.
Nhiễm khuẩn niệu đạo
Nhiễm khuẩn niệu đạo thường do sỏi thận hoặc các bệnh khác gây ra. Các triệu chứng ở bệnh viêm thận cấp tính thường là: ớn lạnh, đôi khi sốt, đau đầu, đôi khi còn có các triệu chứng sỏi hệ thống tiết niệu như tiểu gấp, tiểu nhiều, tiểu buốt, đau lưng. Các triệu chứng viêm thận mãn tính thường giống thời
Điều trị hiệu quả
Những thông tin được cung cấp không thể thay thế cho lời khuyên của các chuyên viên y tế. Hãy luôn tham khảo ý kiến bác sĩ. Những kỹ thuật y tế nào dùng để chẩn đoán bệnh sỏi thận? Các bác sĩ sử dụng bệnh sử, khám lâm sàng và xét nghiệm nước tiểu. Nếu cần thiết, bác sĩ cũng có thể cho bạn chụp X-quang hoặc siêu âm bụng. Những xét nghiệm này sẽ phát hiện ra hầu hết các loại sỏi (canxi, cystine và đá sỏi struvite). Tuy nhiên, chụp X-quang không thể thấy sỏi axit uric hoặc những viên sỏi nhỏ. Chụp CT đường tiết niệu là một phương pháp hiệu quả để chẩn đoán sỏi thận và tìm kiếm các rối loạn khác có thể gây ra các triệu chứng tương tự như bệnh sỏi thận. Nếu kết luận vẫn chưa rõ ràng, có thể bác sĩ sẽ làm thêm một xét nghiệm X-quang đặc biệt (pyelogram tĩnh mạch, hoặc IVP). Trong xét nghiệm này, thuốc cản quang được dùng để tái tạo lại hình ảnh đường tiết niệu và tìm sỏi.
Những phương pháp nào dùng để điều trị bệnh sỏi thận?
Điều trị bệnh sỏi thận phụ thuộc vào nhiều yếu tố, chẳng hạn như kích thước và số lượng, vị trí của những viên sỏi thận và liệu có xảy ra nhiễm trùng hay không. Hầu hết những viên sỏi thận nhỏ có thể đi tiểu ra tự nhiên mà không cần sự giúp đỡ của bác sĩ. Cách đơn giản nhất để điều trị những viên sỏi thận nhỏ là uống nhiều nước để cơ thể tự thải ra. Bác sĩ có thể kê toa các loại thuốc giúp giảm đau và thuốc kháng sinh nếu có dấu hiệu nhiễm trùng. Nếu viên sỏi thận không thể tự thải ra ngoài, bạn phải đến bệnh viện để bác sĩ tiến hành các phương pháp chữa trị khác bao gồm:
Soi niệu quản:
các bác sĩ sẽ sử dụng một công cụ mỏng dài có kính quan sát để tìm sỏi. Công cụ này được đưa vào niệu đạo và bàng quang để đến niệu quản. Sau khi đã tìm thấy sỏi, các bác sĩ có thể gắp bỏ hoặc có thể phá vỡ chúng thành các phần nhỏ hơn bằng laser; Tán sỏi ngoài cơ thể bằng sóng xung (ESWL): đây là phương pháp dùng sóng xung kích để phá vỡ viên sỏi thành những mảnh nhỏ hơn để có thể thải ra.
Phẫu thuật lấy sỏi thận qua da:
nếu viên sỏi thận quá lớn hoặc nằm ở vị trí không thể sử dụng phương pháp ESWL (Extracorporeal Shock Wave Lithotripsy), bác sĩ có thể đề nghị tiến hành phẫu thuật để lấy chúng ra.
Chế độ sinh hoạt phù hợp
Những thói quen sinh hoạt nào giúp bạn hạn chế diễn tiến của bệnh sỏi thận? Những thói quen sinh hoạt sau đây có thể giúp bạn hạn chế diễn tiến của bệnh sỏi thận: Dùng thuốc theo chỉ định; Làm theo lời khuyên của bác sĩ về chế độ ăn uống; Uống nhiều nước, ít nhất là 2-3 lít một ngày; Gọi cho bác sĩ của bạn nếu bạn cảm thấy triệu chứng nặng hơn.
Sỏi thận là bệnh khá phổ biến.
Biện pháp phòng ngừa sỏi thận hiệu quả nhất là uống nhiều nước, kiểm soát tốt bệnh gút và nhiễm trùng đường tiểu. Các thuốc nội khoa làm tan sỏi có tác dụng rất hạn chế, do đó việc can thiệp ngoại khoa hầu như là cách duy nhất điều trị triệt để sỏi thận. Nếu bạn bị sỏi thận hoặc tái phát thường xuyên, bạn nên đi khám các bác sĩ chuyên khoa thận học để tìm thêm các nguyên nhân đặc biệt gây ra sỏi như tăng canxi máu, cường tuyến cận giáp. Chế độ ăn giàu canxi là cần thiết và không phải là nguyên nhân gây ra sỏi thận, do đó nếu bạn bị sỏi thận, vẫn nên duy trì sữa và các sản phẩm từ sữa.
