Viêm gan siêu vi B là một nguy cơ đe doạ sức khoẻ cộng đồng. Trong đó ở Việt Nam có tỷ lệ lây nhiễm viêm gan b lên tới 10-14%. Bệnh nguy hiểm do tính chất diễn biến thầm lặng (80% người bị nhiễm siêu vi không bộc lộ triệu chứng), khả năng lây mạnh (tỷ lệ nhiễm siêu vi B gấp 100 lần siêu vi gây bệnh AIDS). Có thể đột biến gây viêm gan tối cấp dẫn đến tử vong, hậu quả lâu dài và nặng nề (biến chứng xơ gan và ung thư gan). Tỷ lệ phụ nữ mang thai nhiễm siêu vi B cũng cao tới 10-13%, lây từ mẹ sang con là 44,7%. Đường lây chủ yếu là khi thai nhi đi qua âm đạo, sau khi sinh cho trẻ bú sưã mẹ chỉ có 3-10% lây qua rau thai.
Lây nhiễm viêm gan B qua đường sữa mẹ có hay không?
Viêm gan siêu vi B bệnh hiện vẫn là vấn đề y khoa phổ biến, theo ước tính của các nhà khoa học thì lây nhiễm ở sản phụ Việt Nam khoảng 10%. Bệnh do virus có tên khoa học là hepatitis B virus gây nên, viết tắt là HBV.
cách lây nhiễm viêm gan B từ mẹ sang con, cho đến nay cơ chế lây truyền HBV lúc sinh và sau sinh vẫn chưa được xác định, song người ta cho rằng nó có thể xảy ra khi chuyển dạ trong lúc sinh hơn là qua nhau.
HBsAg có trong sữa mẹ nhưng lây truyền chủ yếu là khi bé cắn làm trầy xước da khi bú, vì vậy mẹ có HBsAg (+) thì khuyến cáo không nên cho con bú. Mức độ nặng và tiên lượng của tình trạng lây nhiễm tùy thuộc vào 2 yếu tố:
Mức độ nhân đôi của virus ở người mẹ: được dựa vào nồng độ HBV – DNA trong huyết thanh, HBeAg là bằng chứng huyết thanh kinh điển của sự lây nhiễm viêm gan b, mẹ có HBeAg (+) nguy cơ lây cho con là 90-100%, mẹ có HbeAg (-) nguy cơ lây cho con là 5-20%.
Thời gian bị lây nhiễm viêm gan b cấp tính ở người mẹ: mẹ bị nhiễm 3 tháng đầu và 3 tháng giữa của thai kỳ thì nguy cơ lây nhiễm cho con là 10%. Nếu ở 3 tháng cuối của thai kỳ và thời kỳ hậu sản thì nguy cơ lây nhiễm là 90% .
Ảnh hưởng của Lây nhiễm viêm gan B như thế nào ở người mang thai?
Lây nhiễm viêm gan b như thế nào khi Người mẹ có thể nhiễm siêu vi B trước khi mang thai hoặc trong khi mang thai nhưng phần lớn là nhiễm từ trước. Siêu vi không gây ảnh hưởng xấu cho tiến trình mang thai cũng như bào thai, thai vẫn phát triển tốt và không có nguy cơ dị dạng. Quan trọng là nguy cơ truyền bệnh cho thai nhi, nếu trẻ không được bảo vệ ngay sau khi sinh thì 50% số trẻ này sẽ bị viêm gan B mạn và có nguy cơ bị xơ gan lúc trưởng thành. Tỷ lệ bị viêm gan cấp ngay sau sinh là 5-7% mà không có biểu hiện triệu chứng rõ ràng.
Khả năng lây nhiễm viêm gan b theo đường mẹ-con trong thời kỳ mang thai:
Thời điểmmẹ mắc bệnh
Tỷ lệ truyền bệnh từ mẹ sang con
3 tháng đầu thai kỳ
1%
3 tháng giữa thai kỳ
10%
3 tháng cuối thai kỳ
67%
Mức độ nhân đôi của siêu vi được xác định bằng xét nghiệm HBeAg huyết thanh, đây là một bằng chứng nguy hiểm của tính lây nhiễm viêm gan b
Phương diện huyết thanh
Tỷ lệ truyền bệnh từ mẹ sang con
HBs Ag (+)/ HBe Ag (+)
90%
HBs Ag (+)/ HBe Ag (-)
10-25%
Hơn 95% trẻ sơ sinh bị lây nhiễm viêm gan b ở giai đoạn chu sinh sẽ tiến triển sang mạn tính do có liên quan đến tình trạng chưa trưởng thành ở hệ thống miễn dịch của trẻ, ngược lại ở tuổi trưởng thành chỉ có 5-7% chuyển sang mạn tính.
Vậy có thể nuôi con bằng sữa mẹ được không?
Vẫn có thể cho con bú mẹ được nếu trẻ được bảo vệ bằng cách tiêm cho trẻ huyết thanh đặc hiệu chống siêu vi B (Ig- AntiB) 100 đơn vị ngay trong phòng đẻ, sau đó tiêm vaccin chống viêm gan siêu vi B ở những vị trí khác trên cơ thể trẻ sơ sinh theo công thức 3 mũi (ngay sau đẻ, tháng thứ 2 và tháng thứ 3).
HBsAg có trong sữa mẹ nhưng lây truyền chủ yếu là khi trẻ bú thường cắn đầu vú mẹ và làm trầy xước da nên phải điều trị ngay những chỗ trầy xước. Ngoài ra còn điều trị sớm tưa miệng và các chứng đau miệng của trẻ.
Phòng bệnh lây nhiễm viêm gan b là giải pháp tốt nhất hiện nay, vì các thuốc sử dụng để điều trị đặc hiệu vẫn được các nhà khoa học tiếp tục nghiên cứu, các thuốc đang được sử dụng để điều trị hiện nay thường có chống chỉ định vì có ảnh hưởng đến thai kỳ. Vì vậy, việc phòng bệnh cho mẹ và con là việc làm hết sức quan trọng. Đối với mẹ thì cần xét nghiệm kiểm tra HBsAg trong huyết thanh vào tháng thứ 6 của thai kỳ, nếu HBsAg (+) thì chứng tỏ HBV đang hoạt động, lúc đó cần xét nghiệm thêm HBeAg hoặc ADN và Anti-HBe để đánh giá mức độ truyền bệnh từ mẹ sang con. Nếu HBsAg âm tính thì nên tiêm phòng cho mẹ, vì loại vaccine này không chống chỉ định với phụ nữ có thai cũng như trong lúc cho con bú.
Đối với con.
nếu mẹ lây viêm gan b có HBeAg (+) thì cần tiêm ngay sau sinh huyết thanh đặc hiệu chống HBV, với liều 100 đơn vị, sau đó tiếp tục tiêm vaccine phòng HBV theo công thức 0-1-6, tức tiêm mũi thứ nhất sau khi sinh, mũi thứ 2 khi trẻ được 1 tháng tuổi và mũi thứ 3 khi được 6 tháng tuổi, sau đó 5 năm sau thì chích nhắc lại một lần.
Tóm lại, sản phụ bị lây nhiễm viêm gan b, thì bé ngay khi chào đời cần được bảo vệ thật tốt, nếu không được bảo vệ thì nguy cơ trẻ bị nhiễm HBV từ mẹ là rất cao, khi trưởng thành các em dễ bị xơ gan hoặc viêm gan mãn tính, thậm chí bé bị ung thư gan rất sớm.
