Vàng da là gì? Nguyên nhân triệu chứng và cách điều trị như thế nào?

Vàng da không phải là một bệnh, mà là một triệu chứng có thể xảy ra ở nhiều bệnh khác nhau. Đây là tình trạng nhuốm màu vàng ở da, ở niêm mạc và kết mạc mắt do Bilirubin tăng, vượt quá giới hạn bình thường trong máu.

Như thế nào là vàng da?

Vàng da là tình trạng da và tròng trắng mắt bị xỉn vàng, gây ra bởi lượng bilirulin trong máu quá cao. Bilirubin là một hóa chất có màu vàng trong hemoglobin, các chất vận chuyển oxy trong nằm trong tế bào hồng cầu.

Khi các tế bào hồng cầu bị vỡ, cơ thể tạo ra các tế bào mới để thay thế chúng. Những tế bào cũ sẽ được xử lý bởi gan. Nếu gan gặp vấn đề và không thể xử lý các tế bào hồng cầu này, bilirubin sẽ tích tụ trong cơ thể và khiến làn da của bạn có màu vàng.

Nguyên nhân vàng da

Người trưởng thành bị vàng da trong các bệnh về gan, mật là do cản trở sự bài tiết sắc tố mật (bilirubin), làm cho lượng sắc tố mật trong máu tăng lên. Như vậy khi gan hay đường dẫn mật bị viêm hoặc có những bất thường khác của tế bào gan và đường dẫn mật (bao gồm cả túi mật) đều làm cho lượng sắc tố mật trong máu tăng lên gây nên hiện tượng da, niêm mạc (kể cả kết mạc mắt) nhuộm màu vàng của sắc tố mật vì vậy chúng có màu vàng.

Đối với gan, mọi tác động vào tế bào gan dù là viêm gan cấp tính hay mạn tính, xơ gan hay ung thư gan đều làm tổn thương tế bào gan. Các bệnh viêm gan cấp tính do virut (virut viêm gan A, B, C, E, D…) thường có biểu hiện vàng da rất điển hình. Ngoài hiện tượng vàng da thì niêm mạc lòng bàn tay, bàn chân, niêm mạc lưỡi và kết mạc mắt cũng vàng.

Hiện tượng kèm theo

Đi kèm với hiện tượng vàng da là phân bạc màu (nhiều trường hợp phân trắng như phân cò), nước tiểu ít và sẫm màu (giống màu nước vối). Khi gan bị viêm cấp tính thường bị to ra. Khám lâm sàng có thể sờ thấy gan to và siêu âm, chụp Xquang sẽ thấy gan to ra rõ rệt). Đặc biệt là xét nghiệm máu sẽ thấy lượng bilirubin trong máu tăng cao cả 3 loại (bilirubin toàn phần, trực tiếp, gián tiếp) và men gan cả hai loại (AST và ALT) đều tăng cao (trên gấp đôi).

Nguyên nhân do bệnh về gan

Ngoài viêm gan cấp tính do virut còn có các trường hợp viêm gan cấp do rượu, do ngộ độc thuốc (rifamixin, INH, paracetamol…) cũng làm cho tế bào gan bị tổn thương nặng và tăng bilirubin gây vàng da, niêm mạc. Bên cạnh các bệnh làm tế bào gan tổn thương gây vàng da thì nhiều bệnh về đường mật cũng gây bệnh này.

Các bệnh như sỏi mật, viêm đường mật, u đường mật. Bệnh u đường mật ngoài gan thường làm cho bệnh tăng dần (bệnh này tăng theo tỷ lệ thuận với hiện tượng tắc mật), còn bệnh u đường mật trong gan thì thường bệnh tăng một cách từ từ. Trong các trường hợp sỏi đường mật, viêm đường mật cấp tính thường xuất hiện 3 triệu chứng tương đối tuần tự: đau, sốt, vàng da.

Trong các loại nguyên nhân của gan và đường mật làm tổn thương tế bào gan, làm cản trở sự lưu thông của sắc tố mật thì bệnh về tụy tạng, tuy không thuộc hệ thống gan mật nhưng đôi khi cũng làm cản trở sự lưu thông của bilirubin và cũng làm cho hiện tượng bệnh tăng lên có khi bệnh ngày càng đậm như u đầu tụy, đặc biệt là ung thư đầu tụy.

Trong các trường hợp vàng da nghi do bệnh về tụy tạng thường phải siêu âm, chụp cắt lớp (CT scanner), chụp cộng hưởng từ (MRI), chụp mật… Bên cạnh đó xét nghiệm sinh hoá máu để xác định bilirubin, men gan và đặc biệt là xác định men amylase.

Những triệu chứng và dấu hiệu của vàng da là gì?

Triệu chứng thông thường nhất là hiện tượng da và tròng trắng của mắt bị ngả vàng. Nếu bệnh nặng hơn, các khu vực này có thể chuyển thành màu nâu.

Một số triệu chứng khác có thể xuất hiện khi nồng độ bilirubin quá cao là:

Bên trong miệng có màu vàng;
Nước tiểu sẫm màu;
Phân nhạt màu hoặc có màu đất sét.
Lưu ý: nếu chỉ có da bạn ngả vàng trong khi lòng trắng của mắt thì không thì bạn có thể không bị vàng da. Làn da của bạn có thể biến một màu vàng hoặc cam nếu bạn tiêu thụ nhiều beta carotene, một sắc tố màu da cam trong cà rốt.
Các triệu chứng khác phụ thuộc vào các rối loạn dẫn đến chứng bệnh này:
Ung thư có thể gây mệt mỏi, sụt cân…
Viêm gan có khả năng làm bạn buồn nôn, nôn mửa…
Có thể có các triệu chứng khác không được đề cập. Nếu bạn có bất kỳ thắc mắc nào về các dấu hiệu bệnh, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc dược sĩ.

Khi thấy những triệu chứng nào cần đi khám bác sĩ ngay

Nếu trẻ sơ sinh có triệu chứng vàng da sau khi về nhà, hoặc bệnh trở nặng, cần gặp bác sĩ nhi khoa ngay lập tức.

Bạn nên gọi bác sĩ nếu bé có các dấu hiệu như:

Bệnh biểu hiện ở bụng, cánh tay và chân;
Bệnh biểu hiện kéo dài hơn 3 tuần;
Tròng trắng mắt của bé vàng đi;
Bé có vẻ mệt mỏi hoặc khó tỉnh dậy;
Bé không tăng cân hoặc biếng ăn;
Bé hay khóc ré.
Ngoài ra, bệnh ở người trưởng thành có thể là triệu chứng của một số bệnh nguy hiểm như viêm gan hoặc ung thư. Bạn hãy đi khám bác sĩ ngay nếu xuất hiện triệu chứng của bệnh vàng da.

Những phương pháp nào dùng để điều trị vàng da?

Việc điều trị phụ thuộc vào độ tuổi của người bệnh:

Đối với người trưởng thành

Bệnh vàng da thường chỉ là triệu chứng của một bệnh khác, nên việc điều trị sẽ phụ thuộc vào nguyên nhân gây ra bệnh.

Đối với trẻ sơ sinh

Thông thường trẻ sẽ không cần điều trị và bệnh sẽ tự khỏi sau 2 đến 3 tuần.

Nếu các triệu chứng chuyển nặng hoặc không tự khỏi, trẻ sẽ cần được điều trị bằng các phương pháp sau:

Phương pháp quang trị liệu

Đây là phương pháp chữa trị tốt nhất. Trẻ sẽ nằm ở trần dưới ánh đèn huỳnh quang và được chụp mắt để bảo vệ mắt trong suốt quá trình điều trị. Ánh sáng sẽ giúp làm giảm lượng bilirubin dư thừa.

Phương pháp Immunoglobulin truyền tĩnh mạch

Phương pháp này được sử dụng nếu bệnh vàng da gây ra do nhóm máu của mẹ và bé khác nhau. Ở trường hợp này, máu của bé sẽ mang theo các kháng thể của mẹ. Các kháng thể này sẽ góp phần phá vỡ các tế bào máu. Immunoglobulin là một protein trong máu có thể hạn chế các kháng thể này, do đó tiêm immunoglobulin vào cơ thể sẽ giúp làm giảm tình trạng bệnh của bé.

Phương pháp truyền trả máu

Nếu các phương pháp khác không có hiệu quả, bé có thể phải cần tiến hành phương pháp truyền trả máu. Phương pháp này tiến hành bằng cách lấy nhiều lần một lượng nhỏ máu của bé, sau đó làm loãng bilirubin và kháng thể từ cơ thể mẹ, sau đó truyền trả lại vào cơ thể bé.

Những kỹ thuật y tế nào dùng để chẩn đoán vàng da?

Bác sĩ sẽ chẩn đoán dựa trên kết quả xét nghiệm máu kiểm tra nồng độ bilirubin. Ngoài ra, đối với người trưởng thành, một số xét nghiệm khác cũng có thể được tiến hành để bác sĩ có thể tìm ra nguyên nhân gây vàng da như:

Xét nghiệm viêm gan siêu vi;

Xét nghiệm chức năng gan;

Xét nghiệm công thức máu toàn bộ;

Chụp CT bụng;

Siêu âm bụng;

Nội soi chụp mật tụy ngược dòng;

Chụp mật qua da xuyên gan;

Sinh thiết gan;

Kiểm tra nồng độ cholesterol trong máu;

Xét nghiệm thời gian Prothrombin.

Chế độ sinh hoạt phù hợp

Những thói quen sinh hoạt nào giúp bạn hạn chế diễn tiến của vàng da?

Những thói quen sinh hoạt và phong cách sống dưới đây sẽ giúp bạn hạn chế diễn tiến của bệnh:

Vàng da có thể được hạn chế nếu bạn cho trẻ ăn thường xuyên hơn. Điều này giúp trẻ đi ra phân nhiều hơn, giúp làm giảm lượng bilirubin mà ruột hấp thu;
Cho trẻ ăn thực phẩm bổ sung nếu bé gặp vấn đề khi bú sữa mẹ, trở nên sụt cân và mất nước. Bạn nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi thực hiện.

Phương pháp điều trị vàng da do các bệnh về gan.

Hiện nay, với sự kết hợp của hoạt chất Sylimarin từ cây kế sữa cùng một số thành phần vitamin quan trọng và hữu ích với bệnh gan như Thiamin, Riboflavin, Pyridoxine, Niacin và Pantothenic acid trong đó có những thành phần chiết xuất từ Bồ công anh, Nhân sâm đỏ 100% từ thiên nhiên…với công nghệ điều chế hiện đại của Hàn Quốc giúp phát huy trọn vẹn tác dụng các hoạt chất đã cho ra đời một sản phẩm giải độc gan đột phá mới đó là TPBVSK GIẢI ĐỘC GAN HEALTHY LIVER-S.

Giải độc gan HEALTHY LIVER-S hoàn hảo với sự kết tinh từ các thảo dươc quý tạo nên tác dụng vượt trội: Bảo vệ tế bào gan trong viêm gan nhiễm độc, viêm gan mạn, viêm gan do virus và ức chế ngăn chặn sự sao chép các loại virus viêm gan nguy hiểm điển hình như HAV, HBV và HCV…..  

Tác dụng khử độc hồi phục chức năng gan trước những chủng bệnh gan nguy hiểm như:

xơ gan, suy gan mãn có nguyên nhân bệnh gan do virus, rượu và hóa chất hoặc các chất có chứa cồn, đồng thời giúp điều hòa mát gan, hạ men gan hiệu quả cao và tăng cường chức năng gan trong các trường hợp mệt mỏi, chán ăn hoặc ăn khó tiêu, vàng da và táo bón do rối loạn chức năng gan. HEALTHY LIVER-S cũng giúp duy trì lượng homocysteine trong máu, tăng cường sự chuyển hóa hiệu quả ở gan và tăng cường các chức năng của gan.

Tác dụng sản phẩm rất tốt trong việc chống oxi hóa, trung hòa các gốc tự do,  trong đó có chức năng quan trọng giúp bảo vệ tế bào gan và hạn chế tổn thương trong các tế bào gan. Hỗ trợ trong các trường hợp điều trị bệnh gan như u gan và ung thư gan sau xạ trị, người già đã cao tuổi nên đáp ứng hệ miễn dịch kém. Nguồn gốc sản phẩm được chiết xuất từ thảo dược với công nghệ hàng đầu đã được khoa học chứng minh tính an toàn và hiệu quả dành cho những người cần giải độc gan hoặc thanh lọc cơ thể.